ཁྲིམས་གླེང་།

མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ས་རྒྱུས་སྟེང་ནས་བལྟས་ན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་སྲིད་འཛིན་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་བརྒྱད་ཡོད། རྨ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མཚོ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མཚོ་ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བཅས་པའི་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དྲུག་དང་། མཚོ་ཤར་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་བཅས་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མི་སེར་ས་ཡ་ལྔ་དང་འབུམ་བརྒྱད་ལྷག་ཡོད་པ་ནང་། བོད་རིགས་ས་ཡ་གཅིག་དང་འབུམ་བཞི་ཡོད། རྒྱ་རིགས་ས་ཡ་གཉིས་དང་འབུམ་དགུ་ཡོད་པ་ནང་གི་ས་ཡ་གཉིས་དང་འབུམ་བཞི་ཟི་ལང་དང་མཚོ་ཤར་དུ་འདུས་བསྡོད་བྱེད་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་བོད་རིགས་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཆེས་མང་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཡིན། མཚོ་ཤར་དང་ཟི་ལང་ཕུད་ན། མཚོ་སྔོན་བོད་རིགས་ཀྱི་མི་གྲངས་མཚོ་སྔོན་མི་

—- དབུས་གཙང་གི་སློབ་ཆེན་སློབ་མའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་བཤད་པའི་སྐད་ཆ།

གི་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་མི་གཞན་ལ་སྐུལ་སློང་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་འཐོར་བའམ་མི་རིགས་འགལ་ཟླའི་མཇུག་འབྲས་དེ་མངོན་གྱུར་བྱུང་ཡོད་མེད་ལ་རྟེན་ནས་ཉེས་ཆད་གཅོད་དགོས་པ་ཞིག་མིན་པར་རྩོལ་བ་རང་དེ་ལ་ཉེས་ཆད་བཅད་ན་ཆོག རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་ལ་སྐུལ་སློང་བྱེད་པའི་ནག་ཉེས་འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཉེས་བྱས་ཤིག་ཡིན་པས་དེའི་ཆད་པའང་ཤིན་ཏུ་ལྗིད། སྐུལ་སློང་གི་ལས་ལ་འགོ་ཁྲིད་དང་རྩ་འཛུགས་བྱེད་མཁན་ནམ་བྱས་ཉེས་ཚབས་ཆེན་བཟོས་མཁན་ལ་ལོ་༥་ཡན་དང་ལོ་༡༥་མན་གྱི་བཙོན་འཇུག་གི་ཉེས་ཆད་བཅད་ཆོག་པ་དང་། བྱས་ཉེས་ཕལ་བ་བ་ལ་ལོ་༥་མན་གྱི་བཙོན་འཇུག་གི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཆོག་ཅེས་དོན་ཚན་༡༠༣་ནང་དུ་འཁོད་ཡོད། ལར་བྱས་ཉེས་འདིའི་གནོད་བྱའམ་གཞི་རྟེན་ནི་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡིན་པ་དང་། སྦྱོར་བ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཕྲལ་བར་བྱེད་ཆེད་ས་གནས་རང་བཙན་དང་ས་གནས་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་བྱས་ཏེ་དབུས་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པར་སྐུལ་སློང་ངམ་ངན་བསྐུལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ། བསམ་པ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་བའམ་མི་རིགས་འགལ་ཟླ་བྱུང་བའམ་སྲིད་དབང་ཁ་འཐོར་བར་བསམ་བཞིན་ཏུ་རེ་ལྟོས་འཆའ་བའི་ཀུན་སློང་གིས་ཟིན་པ། མངོན་འདོད་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རེ་ལྟོས་འཆའ་བའི་དངོས་པོའམ་བྱ་བ་མངོན་གྲུབ་བྱུང་ཆེད་དེ་ལ་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་པའི་གོང་འཁོད་ཀྱི་ལས་ཅི་རིགས་སྤེལ་ཟིན་ན་བྱས་ཉེས་དེའི་མཐར་ཐུག་གྲུབ་པ་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་བྱས་ཉེས་འདི་གྲུབ་དགོས་ན་གཞི་བསམ་སྦྱོར་མཐའི་ཡན་ལག་འདི་བཞི་ངེས་པར་དུ་ཚང་དགོས། གལ་ཏེ་ཡན་ལན་གང་རུང་མ་ཚང་ན་བྱས་ཉེས་མི་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ན་སྨད་དམ་ལྟུང་བྱེད་ཅི་རིགས་སུ་བཞག་ནས་སྲིད་འཛིན་ཆད་པ་གཅོད་པའམ་ཉེན་བརྡ་གཏོང་བའམ་གུ་ཡངས་པར་འཇོག་པ་ལས་ཉེས་ཁྲིམས་ཀྱིས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ཉེས་ཆད་གཅོད་མི་ཆོག གལ་ཏེ་འུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་གྱིས་ཉེས་ཆད་བཅད་ན་ཉེས་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༡༣་གྱིས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ཉེས་ཆད་ཁྲིམས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་འགལ་ཡོད།

དབྱར་རྩྭ་བརྐོ་བའི་སྐབས་སུ་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ཁག་ལ་ཤེས་ཚོར་ཅུང་ཟད་ཡོད་ན། རང་ཉིད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དང་རྒྱུ་ནོར་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ལ་ཕན་པ་ཆེ། ལྷག་པར་དུ་དེང་སྐབས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་སྤྱི་བདེ་དང་ཁོར་ཡུག་ལས་ཁུངས་སོགས་ཀྱིས་དབྱར་རྩྭ་བརྐོ་བའི་དུས་ཚུགས་དང་བསྟུན་ནས་ཁྲིམས་དང་མི་མཐུན་པའི་ཆད་པ་སྣ་ཚོགས་བཅད་དེ་རང་གི་ལས་ཁུངས་ལ་ཡོང་འབེབ་འཚལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ངན་པ་གང་མང་སྤེལ་གྱིན་ཡོད། རྒྱ་ཆེ་བའི་རོང་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཆེར་མེད་པས་རྐྱེན་གྱིས་འདི་འདྲའི་བྱ་སྤྱོད་ངན་པ་སུན་ཕྱུངས་ཐུབ་གིན་མེད། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་དམིགས་ནས་དབྱར་རྩྭ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཁྲིམས་ཀྱི་དཔེ་ཐང་མདོར་བསྡུས་འདི་བྲིས་པ་ཡིན། འདིས་ཀྱང་རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་ཕན་པར་ཤོག

དེང་སྐབས་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ཁྱེད་ཀྱི་ཁྱིམ་ཐོ་འཇོག་དོན་མེད་ན། རང་གི་ཁྱིམ་ཐོ་དེ་ཕྱིར་འབྲོག་ཕྱོགས་དང་ཞིང་གྲོང་ལ་སྤོར་ན་བཟང་། ད་ལོ་དང་སང་ལོ་གཉིས་ནི་ཞིང་སྡེ་བཅོས་སྒྱུར་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་གྱི་ལོ་མཐའ་མ་དེ་ཡིན་པ་དང་། སང་ལོ་ནི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རོང་འབྲོག་ཕྱོགས་ས་ཞིང་བདག་དབང་ཐོབ་ཐང་གཏན་འཁེལ་བྱེད་པའི་ལས་དོན་ཡོངས་འགྲུབ་བྱེད་དགོས་པའི་ལོ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན། ས་ཞིང་དོ་དམ་དང་གཞིས་སར་ཆོག་མཆན་འགོད་པའི་ལས་དོན་སོགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ཇེ་བཙན་ཇེ་དམ་དུ་འགྲོ་སྲིད། དེའི་ཕྱིར་གྲོང་ཁྱེར་ན་ཡོད་པའི་ཁྱིམ་ཐོ་རོང་འབྲོག་ས་ཁུལ་དུ་བསྐྱར་སྤོ་བྱས་ཏེ་ས་

དེང་སང་དྲ་ཐོག་ན་༼བོད་ཡིག་མ་སྦྱངས་ན་ཁྲིམས་འགལ་རེད་༽ཟེར་བའི་རྩོམ་ཞིག་བརྒྱུད་བསྐུར་མང་བོ་བྱེད་བཞིན་འདུག རྩོམ་གྱི་མིང་ནི་དེ་ལྟར་བཏགས་མོད་ཀྱང་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་བྱ་ནི་༡༩༨༧་ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐབས་བཞི་བའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྟེང་དུ་བཟོས་པའི་༼བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་བོད་སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དང་བེད་སྤྱོད་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་གཏན་འབེབས་༽(ཚོད་ལྟ་མ་)་དེ་རྒྱ་ཡིག་ནས་བོད་ཡིག་ལ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་པའི་ཁྲིམས་ཡིག་རང་རེད། ༼གཏན་འབེབས་ཚོད་ལྟ་མ་༽དེ་ཡང་༢༠༠༢་ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐབས་བདུན་པའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྟེང་དུ་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་ཏེ། སྔོན་གྱི་༼གཏན་འབེབས་ཚོད་ལྟ་མ་༽དེ་ནུས་མེད་དུ་བཟོས་ཤིང་༼བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་བོད་སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དང་བེད་སྤྱོད་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་གཏན་འབེབས་༽ཞེས་པའི་ གཏན་འབེབས་གསར་བ་ཞིག་གསར་བཟོ་བྱས་པ་རེད། གཏན་འབེབས་གསར་བ་དེ་ཡིས་༼གཏན་འབེབས་ཚོད་ལྟ་མའི་༽གཏན་འཁེལ་ལེགས་ཤོས་ཚང་མ་ཕྱིར་འཐེན་དང་ནུས་མེད་དུ་བཟོས་ནས་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཐོབ་ཐང་གཟུགས་བརྙན་ཙམ་དུ་བྱས་ཡོད་པས། བློ་མཐུན་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་སོགས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་གསར་བ་དེ་ལ་དགག་པ་ཚ་ནན་བརྒྱབ་པ་རེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཁྲིམས་བཟོ་གནས་བབས་ལ་གསལ་རྟོགས་བྱུང་བའི་ཆེད་དུ། གཤམ་ནས་གཏན་འབེབས་གསར་རྙིང་གི་ཁྲིམས་ཡིག་ཤན་སྦྱར་བྱས་ཏེ་སྤེལ་ཡོད། ཡི་གེ་དམར་པོ་སྟེང་བྲིས་ཡོད་པ་དེ་ནི་༡༩༨༧་ལོར་བཟོས་པའི་༼གཏན་འབེབས་ཚོད་ལྟ་མའི་༽ཁྲིམས་ཡིག་ཡིན་པ་དང་། ཁྲིམས་ཡིག་དེ་རྒྱ་ཡིག་ནས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་མཁན་གངས་ཆུ་མིག་ཡིན་ལ་དྲ་ཐོག་ནས་རྒྱུགས་ཆེ་བའི་ཁྲིམས་ཡིག་དེ་ཡང་འདི་ཉིད་ཡིན། ཡིན་ནའང་༢༠༠༢་ལོར་གཏན་འབེབས་དེ་ནུས་མེད་དུ་བཟོས་ཟིན་པ་རེད།  ཡི་གེ་ནག་པོ་སྟེང་དུ་བྲིས་ཡོད་པ་དེ་ནི་༢༠༠༢་ལོར་བསྐྱར་བཅོས་དང་གསར་བཟོ་བྱས་པའི་གཏན་འབེབས་གསར་བའི་ཁྲིམས་ཡིག་ཡིན་པ་དང་། བསྒྱུར་མཁན་ཁྲིམས་གླེང་དྲ་རྒྱ་ཡིན་ལ་ད་ལྟ་ལག་བསྟར་ལྟར་སྣང་ཙམ་བྱེད་བཞིན་པའི་གཏན་འབེབས་ཀྱང་འདི་ཉིད་ཡིན་ནོ། ད

ས་ཞིང་འགན་གཙང་ལེན་གྱི་ཁྲིམས་ཀྱི་བཟོ་བཅོས་འཆར་ཟིན་ལས་འཕྲོས་པ།

༣༽ ཐོབ་ཐང་ལ་གནོད་འཚེ་འགན་ལེན་གྱི་ཁྲིམས། (侵权责任法)

༡ ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཁྲིམས། 中华人民共和国环境保护法 བཅའ་ཁྲིམས་འདི་ནི། ༡༩༨༩ ་ལོར་གསར་བཟོ་དང་། ༢༠༡༤ ་ལོར་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་ཏེ། ༢༠༡༥ ་ལོའི་ཟླ་དང་པོ་ནས་བཟུང་ལག་བསྟར་བྱས་པ་རེད། བཅའ་ཁྲིམས་འདིས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འགན་གཙོ་བོ་དེ་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁུར་དགོས་པར་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ། སྲིད་གཞུང་གིས་ཁོར་ཡུག་གི་སྤུས་ཚད་ཉམས་པ་སོར་ཆུད་དང་མ་ཉམས་གོང་སྤེལ་སྒོས་ཁོར་ཡུག་གི་སྤུས་ཚད་གང་ཞིག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཚད་གཞི་ལོན་པ་བྱེད་པའི་འགན་འཁྲི་སྒྲུབ་དགོས་པར་བསྟན་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་ལམ་ལྷོངས་དང་ལེགས་འགྲུབ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ། སྲིད་གཞུང་གི་ ཁོར་ཡུག་ལས་དོན་ལ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ལྟ་རྟོག་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའང་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད། བཅའ་ཁྲིམས་འདིའི་དོན་ཚན་ ༥༣ ་པའི་ཚན་པ་དང་པོའི་ནང་དུ། སྤྱི་དམངས་དང་ཁྲིམས། གང་ཟག རྩ་འཛུགས་ཚོགས་པ་ཁག་གཞན་ལ་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་འཕྲིན་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་ནང་དུ་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་པ་དང་། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ལྟ་རྟོག་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅེས་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད། དེར་བརྟེན། སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་རང་ཉིད་གནས་སའི་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བརླག་དང་འབག་བཙོག་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་པར་བསམ་ན། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་ལ་འབྲེལ་བ་བྱས་ནས་དེའི་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་དང་། རང་ཉིད་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་དོན་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་པ་ནི་ཐོབ་ཐང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན། དེ་ནས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་ལོ་རེར་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོ་དང་། ལོ་དེར་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཚབས་ཆེན་ཅི་བྱུང་གི་སྐོར་ལ་གསལ་བཤད་ཡི་གེ་བྲིས་ཏེ། རང་ཉིད་གང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་དམངས་ཆེན་ལྷན་ཁང་ལ་ཞུ་འབུལ་བྱས་ཏེ། དམངས་ཆེན་ལྷན་ཁང་གིས་ལྟ་རྟོག་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས། དོན་ཚན་འདིས། དམངས་ཆེན་ལྷན་ཁང་ནང་བྱ་བ་སྒྲུབ་བཞིན་པའི་བོད་ཁུལ་གྱི་བླ་ཆེན་མི་དྲག་དག་ལ་རང་གི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེའི་སྣོད་བཅུད་ལ་གཞན་གྱིས་གཏོར་བརླག་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་ཅི་ཡོད་ཐེར་འདོན་དང་། དཀའ་རྙོག་ཡོ་བསྲང་གི་དབང་ཚད་ཡོད་པ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས། དམངས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ནང་བྱ་བ་སྒྲུབ་ཀྱིན་པའི་བླ་དཔོན་ཚོས་སྲིད་གཞུང་དང་ཁེ་ལས་གཉེར་མཁན་གཞན་མཉམ་འབྲེལ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་འོག་ནས་བླ་རི། བླ་མཚོ། གནས་ཆེན་སོགས་འདུས་པའི་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བརླག་བྱེད་པའི་རིགས་མཚམས་འཇོག་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་དང་། དེར་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པ། དེར་ཁ་གཏད་གཅོག་པའི་འགན་འཁྲི་དང་མགོ་འདྲེན་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་ཡོད། དེ་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན་ཡོད་པའི་དབང་ཆ་ཞིག་ཡིན། ཁྲིམས་ལུགས་དེས་སྐྱེ་ཁམས་དམར་ཐིག་ཅེས་པའི་ལམ་སྲོལ་གཏོད་དེ། སྐྱེས་ཁམས་ཉམས་ཆག་གི་ས་ཆ་གང་ཞིག་ཐིག་ཚད་བླངས་ཏེ། སྲུང་སྐྱོབ་ནན་ཏན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པས། ཚད་ཐིག་བླངས་པའི་ས་ཁོངས་དེའི་ནང་དུ་ས་བརྐོ་རྡོ་སློག་བྱེད་མཁན་བཀག་སྡོམ་དང་། ངོ་རྒོལ་བྱེད་སླ་བ་བཟོས་ཡོད། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་ནི་སྲིད་གཞུང་ཁོ་ནས་ཐེག་པའི་ལས་དོན་ཞིག་མིན་པར་གཞིགས་ཏེ། ཁྲིམས་ལུགས་འདིའི་ནང་དུ་མི་དམངས་དང་། སྐྱིད་སྡུག་ཚོགས་པ་བཅས་ལ་ཁོར་ཡུག་སྐཔོར་གྱི་ཆ་འཕྲིན་རྒྱུས་ལོན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང་། ལྟ་སྐུལ། མཉམ་ཞུགས་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ནས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ལ་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་ཁོར་ཡུག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དོ་སྣང་མི་བྱེད་པའམ། ཁེ་ལས་གཉེར་མཁན་དང་མཉམ་འབྲེལ་བྱས་ནས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བརླག་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ན། མི་དམངས་ཀྱིས་གོང་རིམ་སྲིད་གཞུང་གི་ཞིབ་རྟོག་ལས་ཁུངས་(监察机关)ལ་ཞུ་གཏུག་བྱས་ཏེ་ཐེར་འདོན་དང་ཡོ་བསྲང་བྱེད་ཆོག་པར་བཤད་ཡོད། དེས་མི་ཚད་ཁྲིམས་དེས་སྤྱི་ཕན་གཏུག་བཤེར་གྱི་ལམ་ལུགས་ངོས་ལེན་བྱས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་ལ་ཁོར་ཡུག་གི་ཆེད་དུ་དམངས་དོན་སྤྱི་ཕན་ཞུ་གཏུག་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲད་ཡོད། བོད་ཁུལ་ལ་མཚོན་ན། འདི་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་སྤྱི་ཕན་གྱི་རིགས་གཏུག་བཤེར་བྱས་ཆོག་པའི་ཁོར་སྲུང་ཚོགས་པ་མང་པོ་མེད་ནའང་། ང་ཚོར་དགོན་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པས། ང་ཚོས་མི་རིགས་རང་གི་བསམ་བློའི་རིག་གནས་དང་འཚོ་གནས་རིག་གནས་ཀྱི་ཆ་ནས་དགོན་པ་ཁག་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ནས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་རིམ་ཅན་དུ་བསྒྲུབས་དང་སྒྲུབ་བཞིན་པའི་གནས་བབ་ལ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ནུས་པ་དང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ངོས་དེ་རྒྱུ་མཚཉ་དུ་བཀོད་ནས། བོད་ཁུལ་གྱི་དགོན་པ་ཁག་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་དོན་གྱི་ཆ་ནས། སྤྱི་ཕན་གཏུག་བཤེར་བྱེད་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་མཐུན་སྒྲིག་ཚོགས་ལྟ་བུའི་ནུས་པ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་དང་། དེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ངོས་ལེན་ཐོབ་པ་ཡིན་ན། དེས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕན་པ་བླ་ལྷག་འབྱུང་ངེས་པ་ཡིན། ཁྲིམས་འགལ་གྱིས་གཏེར་ཁ་བསྔོག་པའམ་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་ནས་ས་ཆུ་འབག་བཙོག་བཟོས་དང་བཟོ་བཞིན་པ། བཟོ་སྲིད་པ་བཅས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་ཡིན་ན། རྫོང་རིམ་པའི་སྲིད་གཞུང་གིས་བཟོ་གྲྭ་དེ་དག་གི་ཡོ་བྱད་དང་འཕྲུལ་ཆས་སོགས་གཞུང་བཞེས་བྱས་ཆོག་པ་མ་ཟད་འབྲེལ་ཡོད་བཟོ་གྲྭའི་མགོ་ཁྲིད་མི་སྣ་སོགས་སྲིད་འཛིན་བཀག་ཉར་ཀྱང་བྱས་ཆོག ཡང་། སྲིད་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་རྣམས་ཀྱིས་ལས་དོན་འཐུས་ཤོར་བཏང་ལ་བ་བརྟེན་ནས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བཟོས་ཚེ། འབྲེལ་ཡོད་མགོ་ཁྲིད་དང་ལས་བྱེད་པ་གནས་དབྱུང་གཏོང་བའམ་རྩ་དགོངས་ཞུ་དགོས་པའི་གཏན་འཁེལ་ཀྱང་བྱས་ཡོད། དེས་ན། ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་སྣང་མི་བྱེད་པའི་མགོ་ཁྲིད་རིགས་ལ་རྩ་དགོངས་ཞུ་དགོས་པའི་རེ་འདུན་བཏོན་ནས། སྲིད་གཞུང་གིས་གཏན་འབེབས་ལྟར་ཁོར་སྲུང་ལས་དོན་ལ་ནན་ཏན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བྱས་ན་འགྲིག   ༢ ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་བཅའ་ཁྲིམས། 中华人民共和国环境影响评价法 ཁྲིམས་འདི་ནི། ༢༠༠༣ ལོར་བཟོས་ཏེ། ༢༠༡༦ ་ལོར་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་པ་རེད། ཁོར་ཡུག་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་ཅེས་པ་ནི་འཛུགས་སྐྲུན་དང་བཀོད་འདོམས་བྱ་གཞག་གི་རྣམ་གྲངས་ཤིག་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་རྗེས་སུ། དེས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་དང་ངན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤན་ཤུགས་གང་དག་ཐེབས་པར་དཔྱད་པ་དང་ཚོད་དཔག་བྱེད་པའི་ལས་དོན་གྱི་རྣམ་གཞག་ཅིག་ལ་ཟེར། འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་གནོད་འཚེ་བྱེད་པའི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་། དཔའ་འབྱོར་འདུ་འགོད་ཀྱི་ལས་ཀ་མཐར་ལྷུང་དག་གི་མཇུག་འབྲས་ནི་སྐྱི་གཡའ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་དོན་དངོས་གྱིས་ར་སྤྲོད་བྱས་ཟིན་པའི་བདེན་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཟིན་ལ། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་ལས་བསླབ་བྱ་དང་གྱོང་གུད་མི་ཉུང་བ་རག་ཟིན་པའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རྒྱབ་ལྗོངས་བྱས་ཏེ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྲིད་བྱུས་དང་ཁྲིམས་ལུགས་འདི་དག་གཏན་ལ་ཕབ་པ་རེད། ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཡུལ་ལ་རིགས་གཉིས་ཡོད། དེ་ནི་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་དང་དེའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ས་ཆ་དང་གཙང་པོ་དང་། མཚོ་སོགས་ཇི་ལྟར་འཛུགས་སྐྲུན་དང་གསར་གཏོད། བཀོལ་སྤྱོད་བཅས་བྱེད་པའི་ལས་འཆར་ལ་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་བྱེད་པའི་རིགས་གཅིག་དང་། སྲིད་གཞུང་རིམ་པས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ཞིང་འབྲོག་ལས་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་གྲོང་ཁྱེར་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་འཆར་གྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་ཅི་འབྱུང་ལ་ཚོད་དཔག་དང་བཀོད་འདོམས་བྱེད་པ་བཅས་རིགས་གཉིས་ཡོད། མདོར་ན། འཛུགས་བསྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་གང་ཞིག་སྤེལ་བ་ཡིན་ན། དེས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་དང་ཤན་ཤུགས་གང་ཞིག་ཐེབས་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཚོད་དཔག་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་ཤིག་ཡིན། ཁྲིམས་འདིའི་རྩ་དོན་ནི། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་གཞིར་བཟུང་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་། བཀོད་འདོམས་ཀྱི་བྱ་གཞག་དང་ལས་དོན་གྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་གང་དག་འབྱུང་ངེས་པ་དེ་ཚོ་དྲང་བདེན་དང་ཁ་གསལ་གྱི་སྒོ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་གསལ་བསྒྲགས་བྱེད་པ་དང་། ཁོར་ཡུག་ལ་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་པ་དང་ཚོད་དཔག་གི་དཔྱད་འབྲས་དེར་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་ཁུངས་དང་བཟོ་གྲྭ་སོགས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་བརྩི་སྲུང་བྱས་ཏེ། ཆ་རྐྱེན་ཚང་ཞིང་དང་འཆར་གཞི་ཚད་ལྡན་ཡིན་ན་བཟོ་གྲྭ་སོགས་འཛུགས་ཆོག་པ་དང་། ཚད་ལྡན་མིན་ན་བཟོ་གྲྭ་སོགས་འཛུགས་མི་ཆོག་པ་ཡིན། དེ་ནས་བཟོ་གྲྭ་འཁོར་བསྐྱོད་དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྐབས་སུའང་ཚོད་དཔག་གི་དཔྱད་འབྲས་ལྟར་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་དགོས། ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་ཐེབས་སྲིད་པའི་ལས་གཞི་གང་རུང་ཞིག་ལ་ཚོད་དཔག་བྱེད་སྐབས། ཚོད་དཔག་བྱེད་མཁན་ཀྱང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཆོག་མཆན་སྤྲད་ཅིང་ཁོར་ཡུག་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་ཚད་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་བྱེད་ཐུབ་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་དགོས། ཚོད་དཔག་བྱེད་སྐབས་ཉན་ཚོགས་དང་རྩོད་ཚོགས་སོགས་བསྐོང་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ཆེད་མཁས་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཀྱང་སྡུད་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་བཅས་ནི་རྩ་དོན་ཡིན། དེས་ན་བོད་ཁུལ་ན་བཟོ་གྲྭའམ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞི་གང་རུང་གི་མགོ་རྩོམ་པའམ་བརྩམས་ཟིན་པ་གང་ཞིག་ཡིན་ནའང་། ས་ཆ་དེའི་མང་ཚོགས་ལ་ཁོར་ཡུག་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་གི་སྙན་ཐོ་སོགས་བལྟ་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང་། རང་ཉིད་དང་རང་གི་འཚོ་གནས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་ན། ཁོར་ཡུག་ཕོག་ཐུག་ཚོད་དཔག་གི་ལས་དོན་ནང་དུ་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཏེ། རང་ལ་ཕན་གནོད་གང་གང་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་ཆོག་ལ། རང་ཉིད་ལ་མོས་མཐུན་ཡོད་མེད་ཀྱི་བསམ་འཆར་སོགས་བཤད་དེ། ཁོར་ཡུག་དང་རང་གི་ས་ཆུ་ལ་བདག་གཅེས་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆོག་པས། ཁྲིམས་འདི་ཡང་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན།   (མུ་འགོད་བྱེད་གི་ཡིན།)